De eerste 100 dagen van Feie Herkes

Het voelt eigenlijk gek, schrijven over mijn eerste honderd dagen bij Kokx. Vóór ik in april begon, had ik voor mijzelf als doel om binnen een half jaar aan alle facetten van het bureau bij te kunnen dragen. Een carrière switch van wetenschapper naar adviseur vraagt om nieuwe vaardigheden, en onderdeel worden van een hecht team heeft tijd nodig. Dacht ik. Op m’n eerste maandag werd ik met meer dan goede zorgen door Jacqueline en Mariëlle ontvangen, en door Harm en Sjouke meteen bij een opdracht die aan mijn expertise raakt betrokken.  Op m’n eerste vrijdag zitten we met het hele team in de bossen in Drenthe. Ik kreeg weliswaar bij de boogschutworkshop geen letterlijk schot in de roos, figuurlijk kregen we dat met z’n allen wel tijdens het teamweekend – waar we hebben gelachen en geleerd. Tijdens die honderd dagen ben ik bij zoveel betrokken, bij mooie opdrachten voor onze opdrachtgevers en bij de ontwikkeling van ons bureau. Alsof ik er al honderden dagen bij hoor.

Wat ik doe bij KokxDeVoogd

Ik werk binnen KokxDeVoogd voornamelijk aan projecten die te maken hebben met het fysiek domein. Daarin onderzoeken en adviseren we over hoe overheden de fysieke leefomgeving kunnen beschermen en benutten. Bij sommige opgaven is het herstel van de leefomgeving ook van belang, daar waar beschermen van de huidige staat lang niet genoeg is voor een kwalitatief hoogwaardige omgeving. Beschermen, benutten en herstellen zijn centrale doelstellingen van de Omgevingswet, die naast een nieuwe manier van denken ook écht een nieuwe manier van doen vereist. Want in ruimtelijke opgaven zoals de woningbouwopgave en de landbouwtransitie komen die drie doelstellingen samen, en moet er balans gevonden worden.

Zo’n integrale aanpak is op de tekentafel al complex, maar vergt veel meer dan slim denkwerk. Voorheen sectoraal werkende beleidsteams worden gedwongen worden om elkaar op te zoeken, en om samen beleidsdoelen daadwerkelijk te realiseren. Naast een inhoudelijke vraag – wat moeten en kunnen we met de leefomgeving ? – en een juridische vraag – hoe kunnen we de Omgevingswet daarbij gebruiken ? – speelt er in de meeste projecten waar ik bij betrokken ben dus ook de vraag: hoe kunnen we onze organisatie op de juiste manier gebruiken om onze ambities zo goed mogelijk na te streven?

Mijn wetenschappelijke achtergrond

Hoe we bij KokxDeVoogd naar dit soort vragen onderzoek doen, is anders dan hoe ik als wetenschapper onderzoek doe. Onze opdrachten zijn altijd praktijkgericht en context specifiek, terwijl ik in mijn wetenschappelijk onderzoek de luxe heb dat ik mijn observaties van de praktijk kan uitpluizen, en kan uitzoomen naar een hoger abstractieniveau. Zo zie ik bijvoorbeeld dat beslissen over hoe we de fysieke leefomgeving beschermen of benutten op drie manieren gebeurt: door de rechter, door directe burgerparticipatie en door democratie. Wanneer een gemeenteraad stevig stelling neemt over een omgevingsbesluit, maar burgers geen echte invloed op het plan hebben gehad, kan een besluit op minder legitimiteit rekenen dan wanneer die invloed er wel is. Ook de rechter heeft zo’n effect: besluiten die door de rechter genomen worden, kunnen óók op meer legitimiteit rekenen.

Overheden als centrale actor: betrokkenheid

Juridiseren, participeren en politiseren vinden in de praktijk natuurlijk tegelijk en vervlochten met elkaar plaats. In de opdrachten waar ik voor onze opdrachtgevers aan werk, is er dus nog een vertaalslag nodig om dit onderzoek toe te passen. Overheden blijven, ook al valt vanuit mijn wetenschappelijk onderzoek dus enige bescheidenheid te adviseren, de centrale actor binnen het besturen van de omgeving. Zeker als straks de Omgevingswet intreedt. Het besturen van de omgeving anno 2023 vraagt namelijk niet alleen om een integrale kijk op de opgaven, maar ook om een integrale kijk naar het speelveld. De beschermers, benutters, gebruikers en afbrekers van de omgeving zijn essentieel voor alle fases van beleidscyclus – en het is de taak van de overheid om die verbindingen te leggen, te ondersteunen en te gebruiken. Kortom: de overheid moet betrokkenheid organiseren.

Zo zorgt de gemeente ervoor dat de enthousiaste initiatiefnemer die in het parkje voor mijn huis een restaurant wilt openen, contact zoekt met mij en mijn buren – nog vóór er een vergunningaanvraag ligt. Zo zou de minister van landbouw, natuur en voedselkwaliteit de belangrijkste spelers binnen de agrarische sector samen aan tafel moeten brengen, en houden. Met als belangrijkste doel niet alleen verbinding, lijntjes leggen en dialoog op starten, maar ook binding: een gezamenlijk begrip van de ernst van de woorden ‘beschermen’ en ‘benutten’, en het besef dat de beperkte houdbaarheidsdatum van onze leefomgeving voor iedereen geldt. Dat gedeelde begrip en besef moet het startpunt van het besturen van de omgeving zijn.

Werken met de Omgevingswet

Ik werk momenteel aan een handvol projecten, allemaal met raakvlak aan het werken met de Omgevingswet. Zo onderzoek ik samen met Victor, Harm en Anna  hoe een provincie de Omgevingswet kan gebruiken om positieve gezondheid onder haar inwoners te beschermen en te bevorderen. Ook onderzoek ik samen met Victor en Harm hoe de Omgevingswet op rijksniveau gebruikt kan worden om meer ‘groen in de stad’ te realiseren. Daarbij kijken we nadrukkelijk niet alleen naar de formele kant van de Omgevingswet, maar ook naar de interacties die rondom de formele instrumenten mogelijk en nodig zijn om de beleidsdoelen te bereiken.

Goed op mijn plek

Ik kan in alles wat ik bij KokxDeVoogd mag doen mijn nieuwsgierigheid kwijt, vanaf de eerste dag. Niet alleen in de opdrachten. Zo heb ik ook veel mee mogen werken aan onze nieuwe website, bijvoorbeeld door collega’s te helpen bij de teksten die zij over hun eigen expertise hebben geschreven, of als second opinion over de soundtrack van onze bedrijfsvideo’s. Werken bij KokxDeVoogd is dynamisch, want er is altijd wat te doen – en hulp wordt altijd gewaardeerd. Dat zorgt er ook voor dat er enorm veel te leren is. Leren door te doen, en leren door te reflecteren samen met collega’s. Want KokxDeVoogd is een divers gezelschap, waarbij behulpzaamheid en team spirit echt de gemene delers zijn. Er is altijd tijd voor een kop koffie en een goed gesprek. Dankzij het vertrouwen van mijn collega’s, is het mij gelukt om binnen honderd dagen m’n plek hier te vinden. Daar ben ik trots op.