Hoe zou het zijn als we de Nederlandse overheid opnieuw konden inrichten, alsof het een bedrijf is?
Het Amerikaanse DOGE-project liet zien hoe je bureaucratie kunt terugdringen en uitvoering kunt versnellen. Ook in Nederland groeit de roep om een slankere, effectievere overheid, maar zijn we bereid om echt te snijden in onnodige complexiteit?
Inspiratie uit de VS
Na de verkiezing van Donald Trump werd in de Verenigde Staten het zogenoemde DOGE-project gelanceerd (Department of Government Efficiency). Elon Musk kreeg de opdracht om met een ondernemersblik naar de overheid te kijken: waar kan het efficiënter, sneller en goedkoper? Zijn doel was ambitieus: miljarden besparen door bureaucratie terug te dringen en de uitvoering te stroomlijnen.
Het uitgangspunt is even simpel als scherp:
Behandel de overheid als een bedrijf dat je opnieuw moet organiseren. Minder lagen, meer resultaat.
Vertaling naar Nederland
Kan Nederland iets met zo’n aanpak? Onze rijksoverheid beheert een begroting van bijna 500 miljard euro. Een fors deel daarvan gaat niet direct naar publieke voorzieningen, maar naar de overheid zelf: beleidsmakers, uitvoeringsorganisaties, overlegtafels, controles, rapportages.
Stel dat we dit eens met een frisse blik zouden bekijken. Hoeveel efficiënter zou de overheid kunnen functioneren als we het lef hadden om echt te snijden in onnodige complexiteit?
Minister van Overheidsefficiëntie
Een prikkelende gedachte is de benoeming van een minister voor overheidsefficiëntie. Niet een politicus, maar iemand uit de zakenwereld. Een type “CEO van Nederland”, gewend om te sturen op resultaten, klantgerichtheid en effectiviteit.
Zou dat een frisse wind door Den Haag blazen? Of zou de clash tussen politieke belangen en zakelijke logica juist onoverbrugbaar blijken?
De Nederlandse realiteit
Waar de VS meer ruimte zou hebben voor drastische ingrepen, is Nederland complexer. Onze overlegcultuur, decentralisatie en brede sociale voorzieningen zorgen voor een veel fijnmaziger systeem. Efficiëntie bereiken is dus geen kwestie van rigoureus snijden alleen.
Tegelijkertijd groeit de roep om verandering: burgers en bestuurders zijn het zat dat regels zich opstapelen en de uitvoering stokt. Denk aan de toeslagenaffaire, stikstofdossiers of eindeloze wachtlijsten in de zorg.
Wat zou het opleveren?
Een DOGE-aanpak in Nederland zou in theorie leiden tot:
- Minder beleid, meer uitvoering:
De nadruk verleggen van plannen maken naar resultaten boeken.
- Lagere uitvoeringskosten:
Compactere organisatiestructuren en minder overlap in taken.
- Snellere besluitvorming:
Minder lagen en minder overleg.
Maar de praktijk is weerbarstig. Politieke partijen willen hun stempel drukken, departementen verdedigen hun domein en belangen zijn vaak versnipperd.
Van gedachte-experiment naar denkrichting
De waarde van zo’n DOGE-project zit misschien niet in het letterlijk kopiëren van het Amerikaanse model, maar in de denkoefening die het oproept: wat als we de Nederlandse overheid daadwerkelijk zouden bekijken alsof het een bedrijf is? Welke processen voegen dan waarde toe en welke zijn ballast?
Bij KokxDeVoogd geloven we dat de overheid wel kan vernieuwen. Met onze CASCO-aanpak en scherpe procesbegeleiding helpen we overheden en organisaties keuzes te maken, KPI’s helder te formuleren en de uitvoering te versterken. Geen revolutie, maar wel een realistische praktische duw in de goede richting om de overheid toekomstbestendig te maken en resultaatgericht.
